Ποια είναι τα μέλη ενός συνεργατικού εγχειρήματος; 

Μέλη του συνεταιρισμού είναι όσες και όσοι ενδιαφέρονται να συμμετέχουν ενεργά στο εγχείρημα και αποδέχονται το όραμα και τις κοινές αρχές που έχουν τεθεί από την ομάδα. Στο καταστατικό ορίζονται, με βάση το αρχικό όραμα των μελών αλλά και το θεσμικό πλαίσιο στο οποίο βασίζονται, οι διαφορετικοί τρόποι συμμετοχής και ρόλοι των μελών. Οι διαφορετικές διαβαθμίσεις συμμετοχής σημαίνουν και διαφορετικά προνόμια και υποχρεώσεις.

Σε εγχειρήματα με διευρυμένους στόχους και σκοπούς (π.χ. διατήρηση της ακίνητης περιουσίας του συνεταιρισμού εκτός κερδοσκοπικού κυκλώματος, παρέμβαση στην τοπική κοινότητα/γειτονιά, στέγαση ευάλωτων ομάδων), μέλη του συνεταιρισμού μπορούν να είναι κάτοικοι, υποστηρικτές του εγχειρήματος, κοινωνικές οργανώσεις, τοπικοί ή θεματικοί σύλλογοι, ομάδες γειτονιάς, φορείς κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, της εκπαιδευτικής κοινότητας (όπως πανεπιστήμια) κ.α. Επίσης, τα μέλη-υποστηρικτές που δεν ενδιαφέρονται να κατοικήσουν στο εγχείρημα, μπορεί να αποκτούν δικαίωμα χρήσης κάποιων χώρων της συλλογικής κατοικίας (community shares).

Οι διαδικασίες εισόδου και αποχώρησης από ένα συνεργατικό εγχείρημα ορίζονται από το καταστατικό και συνδιαμορφώνονται από τη συνέλευση των μελών. Στην περίπτωση αποχώρησης κάποιου ενοίκου, η λίστα αναμονής είναι συνήθως αρκετά μεγάλη. Αν αποχωρήσει κάποιο μέλος, τα εναπομείναντα μέλη του συνεταιρισμού αποφασίζουν σε ποιον/α θα μεταβιβαστεί το μέρισμα, κι έτσι υπάρχει έλεγχος ως προς το ποιοι/ες θα είναι οι συμμετέχοντες/ουσες στο εγχείρημα. Οι νέοι κάτοικοι μπορεί να είναι ήδη μέλη-υποστηρικτές του εγχειρήματος ή να έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον μέσω της ένταξής τους σε λίστα αναμονής.

Συνδιαμόρφωση του μοντέλου της από κοινού διαβίωσης

Κάθε εγχείρημα είναι διαφορετικό, ανάλογα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες των μελών του. Είναι πολύ σημαντικό να απαντηθούν ατομικά (από τα μέλη), αλλά και από το σύνολο της ομάδας, αρκετά ερωτήματα αναφορικά με τις ανάγκες κατοίκησης ή και εργασίας, όπως το πόσο ανοιχτό ή κλειστό, μικρό ή μεγάλο φαντάζονται το εγχείρημα, και ποιο κοινό όραμα ζωής θέλουν να αντιπροσωπεύει. Ο προσδιορισμός των αναγκών και των διαθέσιμων πόρων είναι η απαραίτητη προεργασία για να ξεκινήσει πιο δομημένα η αναζήτηση λύσεων. Έτσι, θα πρέπει να καταγραφεί τι πόρους, χρόνο, κεφάλαιο, γνώσεις, σχέσεις, εξοπλισμό κ.α. μπορεί να διαθέσει το κάθε μέλος. Η ανάπτυξη ενός εγχειρήματος μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια, και, γι’ αυτό, αναπροσαρμόζεται διαρκώς σύμφωνα με τις ανάγκες των εκάστοτε μελών. Όπως μας έχουν αναφέρει ιδρυτικά μέλη συνεργατικών εγχειρημάτων, είναι σημαντικό η ίδια η διαδικασία να παρέχει στα μέλη τη χαρά της συμμετοχής και της συνδημιουργίας, ώστε, μέσα από αυτή, να χτίζονται σχέσεις εμπιστοσύνης. Το στάδιο αυτό της μακρόχρονης προετοιμασίας μπορεί να περιλαμβάνει μηνιαίες συναντήσεις που, εκτός από τη δουλειά σε επιμέρους ομάδες εργασίας (π.χ. οικονομικό πλάνο, καταστατικό, επικοινωνία κ.α.), συνδυάζονται με διασκέδαση, φαγητό, ταινίες, εκδρομές κτλ. Συχνά, καθώς το εγχείρημα προχωρά προς την υλοποίηση, μπορεί να χρειάζεται η ανάθεση εξειδικευμένων ζητημάτων σε επαγγελματίες (π.χ. νομική υποστήριξη, λογιστικά, τεχνικά θέματα), ενώ ενδέχεται να επωμιστούν μεγαλύτερη ευθύνη ορισμένα μέλη του συνεταιρισμού (κάποιες φορές έναντι αμοιβής), καθώς οι γραφειοκρατικές υποχρεώσεις γίνονται πιο πολύπλοκες και χρονοβόρες.

Ο χώρος συμβίωσης – Πέρα από την κατοικία

Τα συνεργατικά/συλλογικά εγχειρήματα κατοικίας δεν στοχεύουν αποκλειστικά στην κάλυψη στεγαστικών αναγκών. Η συνειδητή επιλογή της ισότιμης συνεργασίας και του διαμοιρασμού πόρων με άλλους ανθρώπους συνδέεται με την κάλυψη πολλαπλών διανοητικών, συναισθηματικών και υλικών αναγκών.

Έτσι, πέρα από τους ιδιωτικούς χώρους της κατοικίας, στα περισσότερα εγχειρήματα διαμορφώνονται κοινόχρηστοι χώροι για την καθημερινή ζωή, χώροι ψυχαγωγίας, χώροι που φιλοξενούν ποικίλες δημιουργικές δραστηριότητες, και επιτρέπουν την παροχή διαφόρων υπηρεσιών, τόσο για τους κατοίκους και τα μέλη ενός εγχειρήματος, όσο και για τη γειτονιά ή την ευρύτερη κοινότητα. Ένας συνεταιρισμός κατοικίας μπορεί να περιλαμβάνει κοινόχρηστους χώρους εστίασης και αναψυχής, μαγαζιά για την εξυπηρέτηση της γειτονιάς, χώρους για την φύλαξη παιδιών, ξενώνες, χώρους μαθημάτων, γυμναστήριο, εργαστήρια, χώρους εργασίας κ.α. Μπορεί, ακόμη, να αναπτύξει λειτουργίες που λαμβάνουν χώρα έξω από το ίδιο το κτίριο, όπως π.χ. η παραγωγή ενέργειας (με εγκατάσταση ΑΠΕ στα κτίρια του συνεταιρισμού ή με συμμετοχή σε ενεργειακό συνεταιρισμό) ή τροφής από κοντινής απόστασης αγροκτήματα που συμπεριλαμβάνονται στην ιδιοκτησία του συνεταιρισμού ή ανήκουν σε συνεργαζόμενα εγχειρήματα.

Υπάρχουν εγχειρήματα που έχουν συνειδητά περιορίσει τους ιδιωτικούς χώρους (π.χ. αποτελούνται μόνο από ένα δωμάτιο ή ένα μικρό στούντιο) και έχουν αναπτύξει πολύ περισσότερους κοινόχρηστους χώρους (π.χ. κοινό σαλόνι, κουζίνα, χώρους εργασίας, υπαίθριους χώρους κλπ.). Τέτοιου τύπου είναι τα λεγόμενα cluster apartments, με υπνοδωμάτια γύρω από τους κοινόχρηστους χώρους που χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα για φοιτητική ή νεανική κατοικία, αλλά και για κοινοβιακές ομάδες. Σε άλλα μοντέλα, όπως π.χ. σε μια πολυκατοικία, μπορεί να υπάρχουν ξεχωριστά διαμερίσματα αλλά και κοινοί χώροι που χρησιμοποιούν τα μέλη (χώροι συνάντησης, κοινά πλυντήρια, εργαστήριο, γυμναστήριο, κ.α.). Η διευρυμένη συλλογική κατοικία σε μεγαλύτερη κλίμακα λειτουργεί ουσιαστικά ως μικρογραφία μιας γειτονιάς.